گروه سیاسی مشرق – حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری که این روزها اصلاح‌طلبان وی را شیخ نور می‌خوانند روزگاری به‌عنوان رقیب اصلی این جریان سیاسی در آماج تهمت‌ها و افترائات سیاسی قرار داشت. اینک اصلاح‌طلبان که این روزها باوجوداینکه حوادث و قائله‌های مهم ازجمله حوادث سال 78 و 88 از سوی عناصر این جناح سیاسی اتفاق افتاده مدعی اعتدال هستند و سعی دارند ناطق نوری را به‌عنوان یک فرد معتدل جذب کنند، در موضوع سر لیستی در تهران دچار مشکلات فراوانی شده‌اند. درواقع سرلیست اصلاح‌طلبان در تهران فردی است که به‌زعم آن‌ها بایستی روی صندلی ریاست مجلس آینده تکیه بزند. از طرفی جایگاه چهره‌های سیاسی در فهرست‌های انتخاباتی به‌نوعی وزن سیاسی افراد را مشخص می‌کند.

از همین نقطه است که انشقاق سیاسی میان گروه‌های اصلاح‌طلب به‌وجود آمده است. کسانی چون حسین مرعشی عضو حزب کارگزاران از دعوت این طیف سیاسی از ناطق نوری سخن می‌گویند و وی را محوریت جریان اصلاح‌طلب در انتخابات مجلس آتی معرفی می‌کنند[1]. همین طیف سیاسی در مقابل محمدرضا عارف موضع می‌گیرد و افرادی چون صادق زیباکلام که از حامیان اصلی اکبر هاشمی رفسنجانی به‌عنوان نماینده جناح راست سنتی هستند با نوشتن نامه‌های سرگشاده به‌شدت از عارف انتقاد می‌کنند و به‌طور صریح بیان می‌کنند که اگر حجت‌الاسلام ناطق پا به عرصه انتخابات بگذارد وی بایستی سرلیست اصلاح‌طلبان قرار بگیرد نه عارف؛ چراکه ناطق شخصیت مرضی‌الطرفینی دارد که مقبول همه است و این امتیاز ریاست وی را محتمل‌تری می‌کند. [2]

این مسئله از نگرش واقعی اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس آتی نشأت می‌گیرد؛‌ نگاهی که معتقد است که اصلاح‌طلبان توان کسب اکثریت کرسی‌های مجلس را ندارند و بایستی با ائتلاف با جریان‌های دیگر سهم قابل قبولی از مجلس را تصاحب کنند. سعید حجاریان به‌عنوان تئوریسین این جناح با تمام اغراق‌های عناصر اصلاح‌طلب که مدعی تصاحب اکثریت کرسی‌های مجلس آینده هستند، بیان می‌دارد که «مجلس دهم باید شبیه به مجلس پنجم باشد»؛ مجلسی که در آن حجت‌الاسلام ناطق نوری به‌عنوان رئیس بر کسی ریاست تکیه زد و حال این مجلس باید به‌زعم اصلاح‌طلبان بازسازی شود تا آنان نیز از ترکیب مجلس آینده منتفع شوند.[3]

اما ناطق نوری 72 ساله هنوز باوجود همه استقبال‌ها و دعوت‌نامه‌های اصلاح‌طلبان از کاندیداتوری در انتخابات مجلس آینده خودداری می‌کند و می‌گوید:‌«در سن 72 سالگی قصد ورود به انتخابات ریاست جمهوری یا مجلس را ندارم.»[4] اما با همه انکارها اصلاح‌طلبان بر حضور ناطق به‌عنوان سر لیست و رئیس آینده مجلس اصرار و پافشاری فراوانی دارند؛ اقبالی که هیچگاه به عارف که یک مهره خودی است، صورت نگرفته.

البته طیفی از اصلاح‌طلبان که نگاه به داشته‌های خودی دارند نیز بی‌اعتنایی به عارف را برنمی‌تابند و از وی به‌عنوان کاندیدای سرلیست اصلاح‌طلبان یاد می‌کنند.

رسول منتجب‌نیا قائم‌مقام حزب اعتماد ملی در گفت‌وگویی که روز سه‌شنبه در روزنامه آرمان منتشر شد، با حمایت از عارف و بیان اینکه کاندیدای نقد را به کاندیدای نسیه نمی‌دهد، می‌گوید: «آقای ناطق هنوز برای حضور در انتخابات اعلام آمادگی نکرده‌اند. اگر ایشان اعلام آمادگی کنند، قدمشان بر چشم ماست. ایشان شخصیتی محترم هستند که هم در لیست قرار می‌گیرند و هم جایگاهی مؤثر در مجلس خواهند داشت.»

وی در پاسخ به این سؤال که « برفرض اعلام آمادگی سرلیست اصلاح‌طلبان نخواهند بود؟» مطرح می‌کند: «به‌هرحال سرلیست ما قطعاً یک فرد اصلاح‌طلب خواهد بود.ممکن است که ائتلاف به این صورت که ایشان هم در لیست ما باشد اتفاق بیفتد، ولی اینکه سرلیست باشند قطعاً اصلاح‌طلبان راضی نخواهند بود که با بودن آقای دکتر عارف شخصیت دیگری به‌عنوان سرلیست اصلاح‌طلبان مطرح شود.»[5]

اما با تمامی حمایت‌های منتجب‌نیا و طیف شورای هماهنگی اصلاحات آش بیشتر این موارد شور است و اصلاحات استراتژی خود را به‌مانند انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بر استفاده از مهره‌های اجاره‌ای و یا همان راهبرد «‌ رحم اجاره‌ای» استوار ساخته و در این راه رسیدن به هدف و ماندن در کورس رقابت بیشتر از ارج نهادن به نیروهای خودی برای این جریان مهم است.

از سوی دیگر این موضوع نشان‌دهنده دست‌خالی اصلاحات در انتخابات آتی و نداشتن مهره‌های تأثیرگذار در انتخابات مجلس دهم است که تصمیم‌گیران این جناح سیاسی را بر آن داشته که به فکر جذب لژیونرهای سیاسی بیفتند.

علی اردشیر لاریجانی یکی دیگر از شخصیت‌های مهم سیاسی است که به‌عنوان آلترناتیو ناطق نوری نگاه‌ها را به خود معطوف داشته. رابطه خوبی که روحانی و لاریجانی دارند و بضاعت و توان واقعی اصلاحات در انتخابات آینده مجلس سبب شده تا تصمیم‌گیران این جریان سیاسی به فکر این بیفتند که در استراتژی «‌ رحم اجاره» به مهره تأثیرگذاری چون رئیس کنونی مجلس شورای اسلامی نیز بیاندیشند.

انتخاب لاریجانی به‌عنوان یک‌مهره تأثیرگذار در انتخابات آتی ازآنجا نشأت می‌گیرد که اصلاح‌طلبان به اختلاف‌افکنی میان اصولگرایان نیز می‌اندیشند. موسوی‌خوئینی‌ها مرد سایه‌های جریان اصلاحات در این مورد گفته بود «ما به لاریجانی نزدیک هستیم و باید این جریان را علیه مصباح و جریان پایداری فعال کنیم.»[6]

جالب اینجاست که علی لاریجانی نیز مانند ناطق نوری که به‌عنوان یک چهره سیاسی اصولگرای معتدل شناخته می‌شود وقعی به درخواست‌های اصلاح‌طلبان نمی‌نهد و در واکنش به اظهارات مرد سایه‌های اصلاحات بیان می‌دارد: «اگر بخواهید بین من و اصولگرایان اختلاف بیندازید، بدانید که من همان لاریجانی دوم خرداد هستم که در صداوسیما بودم، اگر با من درگیر شوید ضرر خواهید کرد و من کوتاه نخواهم آمد.»[7]

اخیراً نیز روزنامه‌های زنجیری اصلاح‌طلب مطرح کردند، عارف مرد انصراف‌های انتخاباتی درزمینهٔ تعیین سرلیست‌های تهران نیز عقب‌نشینی کرده و در همین راستا مرتضی حاجی اصلی‌ترین مهره انتخاباتی اصلاحات در تهران شد؛ روزنامه اعتماد نوشت: «شنیده‌ها حاکی از آن است که مسئولیت ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان در تهران با مرتضی‌حاجی، وزیر آموزش‌وپرورش دولت اصلاحات خواهد بود. این انتخاب پس از بررسی و مشورت عارف با رییس دولت اصلاحات و برخی دیگر از چهره‌های متنفذ جریان اصلاحات انجام‌شده و با آغاز رسمی فعالیت‌های انتخاباتی در سراسر کشور کار ستاد تهران نیز آغاز می‌شود.»[8]

با این اوصاف وضعیت اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دهم به صورتی است که توانایی خود را در تصاحب اکثریت کرسی‌های مجلس نمی‌بینند و برنامه‌ریزی‌شان را بر روی الگوی مجلس پنجم چیده‌اند، مجلسی نیابتی که قرار است منافع نسبی اصلاح‌طلبان را براورده سازد.